معافیت مالیاتی چیست؟ انواع معافیت‌های مالی 1404

مالیات یکی از منابع اصلی تأمین بودجه دولت‌ها به ‌شمار می‌رود و نقش مهمی در اداره امور کشور و توزیع عادلانه ثروت دارد. با این حال دولت‌ها برای حمایت از فعالیت‌های خاص اقتصادی، فرهنگی، اجتماعی و تشویق به سرمایه ‌گذاری، قوانینی تحت عنوان معافیت مالیاتی وضع می‌کنند. این معافیت‌ها باعث می‌شود برخی افراد یا نهادها تحت شرایطی مشخص از پرداخت مالیات معاف شوند. در این مقاله گروه نرم افزار حسابداری محک به این می‌پردازیم که معافیت مالیاتی چیست و انواع معافیت‌های مالی در سال ۱۴۰۴ شامل چه مواردی می‌شود.

فهرست مطالب

معافیت مالی چیست؟

معافیت مالیاتی به مجموعه‌ای از قوانین مالی گفته می‌شود که در آن، یک شخص یا سازمان از پرداخت بخشی یا کل مالیاتی که باید بر اساس قوانین مالیاتی بپردازد، معاف می‌شود. این مفهوم اهمیت زیادی در حوزه مالیات و اقتصاد دارد و به منظور تنظیم و تعادل بار مالیاتی بر افراد و نهادها، ترویج فعالیت‌های اقتصادی و تحقق اهداف اجتماعی مورد استفاده قرار می‌گیرد. این معافیت‌ها ممکن است به صورت موقت یا دائمی و برای اشخاص یا صنایع خاصی اعمال شود.

مالیات یکی از مهم‌ترین منابع درآمدی دولت‌ها است که برای پوشش هزینه‌های عمومی و برقراری عدالت اقتصادی دریافت می‌شود. با این حال در برخی موارد افراد، شرکت‌ها یا فعالیت‌های خاص اقتصادی از پرداخت مالیات معاف می‌شوند.

هدف از معافیت مالی چیست؟

معافیت مالیاتی در واقع نوعی سیاست حمایتی دولت است که برای پشتیبانی از برخی فعالیت‌ها، مشاغل یا افراد خاص اعمال می‌شود. هدف اصلی این سیاست، تشویق سرمایه‌ گذاری، حمایت از کسب ‌و کارهای نوپا و ترویج فعالیت‌های خاص مانند صنایع دستی، حوزه‌های فرهنگی و… است. همچنین معافیت مالیاتی به کاهش بار مالیاتی بر اقشار کم‌ درآمد کمک می‌کند تا عدالت اقتصادی بیشتری برقرار شود. معافیت مالیاتی بسته به سیاست‌های دولت و اقتصاد کشور می‌تواند با اهداف مختلفی اجرا شود. در ادامه برخی از اهداف معافیت مالیاتی را بررسی می‌کنیم.

تشویق سرمایه‌گذاری: معافیت‌های مالیاتی می‌توانند انگیزه‌ای برای سرمایه‌گذاری در بخش‌های خاص اقتصاد یا مناطق خاص جغرافیایی ایجاد کنند. برای مثال، معافیت‌های مالیاتی برای سرمایه‌گذاری در مناطق کم‌توسعه یا برای پروژه‌های نوآورانه و تحقیقاتی.

حمایت از گروه‌های خاص: معافیت‌های مالیاتی ممکن است برای حمایت از گروه‌های خاص جمعیتی، مانند سالمندان، معلولین یا خانواده‌های با درآمد پایین، ارائه شوند.

تحقق اهداف سیاستی یا اجتماعی: معافیت‌های مالیاتی می‌توانند برای تحقق اهداف خاص سیاسی یا اجتماعی، مانند حمایت از فعالیت‌های محیط زیستی یا توسعه فرهنگ و هنر، استفاده شوند.

حمایت از سازمان‌های غیرانتفاعی و خیریه: سازمان‌هایی که فعالیت خود را برای اهداف اجتماعی و نه در جهت سودآوری انجام می‌دهند، می‌توانند از معافیت‌های مالیاتی برخوردار شوند. این معافیت‌ها به این سازمان‌ها کمک می‌کند تا بتوانند منابع بیشتری را به نفع اهداف خود صرف کنند.

تسهیل توسعه اقتصادی: در بعضی موارد، دولت‌ها از معافیت‌های مالیاتی استفاده می‌کنند تا توسعه اقتصادی را در مناطق خاص یا صنایع مشخص تسهیل کنند. این مورد می‌تواند به صورت تشویق سرمایه‌گذاری در صنایع نوپا یا تکنولوژی‌های نوین باشد.

تقلیل بی‌عدالتی مالیاتی: معافیت‌های مالیاتی می‌توانند در کاهش بی‌عدالتی‌های مالیاتی کمک کنند. برای نمونه، معافیت‌هایی که برای خانواده‌هایی با درآمد پایین وجود دارد، می‌تواند به کاهش فشار مالیاتی روی این گروه کمک کند.

انواع معافیت مالیاتی

معافیت مالیات شرکت‌ها به ‌عنوان یکی از ابزارهای حمایتی دولت نقش مهمی در رشد اقتصادی، جذب سرمایه‌‌گذاری و تقویت بخش‌های کلیدی اقتصاد ایفا می‌کند. در همین راستا، معافیت‌های مالیاتی مختلفی تعریف شده‌اند که در دسته‌بندی‌های گوناگونی قرار می‌گیرند.

معافیت فعالیت‌های گردشگری، تولیدی و معدنی

بر اساس ماده 132 قانون مالیات‌های مستقیم، شرکت‌های فعال در این حوزه‌ها می‌توانند از مزایای مالیات با نرخ صفر بهره‌مند شوند. به عنوان مثال، یک واحد تولیدی قطعات خودرو که در یکی از مناطق کمتر توسعه‌ یافته کشور راه‌اندازی می‌شود، برای یک دوره 10 ساله به طور کامل از پرداخت مالیات معاف خواهد بود.

معافیت فعالیت‌های مرتبط با اختراعات و اکتشافات

درآمدی که از ثبت اختراعات و اکتشافات علمی به دست می‌آید، تحت شرایط ویژه‌ای از پرداخت مالیات بر درآمد معاف است. برای مثال، تصور کنید یک محقق در زمینه داروهای درمانی، یک اختراع جدید را به ثبت رسانده و امتیاز آن را به یک شرکت داروسازی واگذار می‌کند. در چنین حالتی، درآمدی که این پژوهشگر از فروش امتیاز اختراع خود کسب کرده، مشمول معافیت مالیاتی خواهد بود.

معافیت فعالیت‌های کشاورزی

صندوق‌های حمایتی فعال در حوزه‌های کشاورزی، عشایری و روستایی از پرداخت مالیات معاف هستند. به‌عنوان مثال، اگر یک تعاونی کشاورزی در زمینه تولید و توزیع بذرهای اصلاح ‌شده فعالیت کند، می‌تواند از این قانون معافیت مالیاتی بهره‌مند شود.

معاف از مالیات بخش صادرات

درآمد حاصل از صادرات کالاهای غیرنفتی، خدمات و همچنین محصولات کشاورزی به طور کامل مشمول مالیات با نرخ صفر می‌شود. این بدان معناست که هیچ مالیاتی از این نوع درآمدها کسر نخواهد شد. در مورد صادرات مواد خام نیز تا سقف مشخصی، همین قاعده مالیات با نرخ صفر اعمال می‌گردد. برای مثال، اگر یک شرکت ایرانی تجهیزات پزشکی خود را به کشورهای اروپایی صادر کند، از این معافیت مالیاتی بهره‌مند خواهد شد و لازم نیست مالیاتی بابت درآمد حاصل از این صادرات پرداخت کند.

معافیت هزینه‌های درمان

هزینه‌های درمانی شخصی و خانوادگی، در صورت تایید وزارت بهداشت از پرداخت مالیات معاف هستند. به عنوان مثال، فرض کنید فردی نیاز به جراحی بسیار تخصصی دارد که امکان انجام آن در داخل کشور وجود ندارد و مجبور است برای این عمل به خارج از کشور سفر کند. در چنین شرایطی هزینه‌های مربوط به این جراحی، تحت ضوابط و شرایط خاص می‌تواند از مالیات کسر شود.

معافیت مالیاتی سپرده‌های بانکی

تا پیش از سال 1402، سود حاصل از سپرده‌های بانکی از مالیات معاف بود. اما از ابتدای این سال، تغییری در قوانین مالیاتی اعمال شد و سود برخی از حساب‌های بانکی، مشمول 25 درصد مالیات شد. به عنوان مثال، یک شرکت سرمایه‌گذاری که بخش قابل توجهی از دارایی‌های خود را در قالب سپرده‌های بلند مدت بانکی نگهداری می‌کند، مستقیماً تحت تأثیر این تغییرات قرار خواهد گرفت و باید مالیات مربوطه را پرداخت کند.

معافیت جوایز علمی و پژوهشی

تحت شرایط خاصی، درآمد حاصل از فعالیت‌های تحقیقاتی و پژوهشی تا مدت 10 سال از مالیات معاف است. به عنوان مثال، فرض کنید یک مرکز تحقیقاتی که در زمینه انرژی‌های تجدیدپذیر فعالیت می‌کند، پروژه‌ای را با حمایت و نظارت وزارت علوم، تحقیقات و فناوری به اجرا درآورد. در چنین حالتی، درآمد حاصل از این پروژه مشمول این معافیت مالیاتی خواهد بود.

معافیت حوزه آموزش

درآمد حاصل از فعالیت مدارس غیرانتفاعی، دانشگاه‌های غیرانتفاعی، مهدکودک‌های در مناطق محروم و همچنین مراکز نگهداری از معلولان ذهنی و حرکتی، مشمول معافیت مالیاتی است. به عنوان مثال، اگر یک مؤسسه آموزشی اقدام به برگزاری دوره‌های مهارتی برای دانش‌‌آموزان ساکن در مناطق محروم کند، درآمدی که از این طریق کسب می‌کند از پرداخت مالیات معاف خواهد بود.

چه کسانی معاف از مالیات هستند؟

معافیت مالیاتی نوعی امتیاز مالی محسوب می‌شود که به برخی اشخاص حقیقی و حقوقی تحت شرایط خاص اعطا می‌گردد. اجرای صحیح راه های معافیت مالی از اهمیت بالایی برخوردار است، چرا که بخش قابل‌ توجهی از درآمدهای دولت از محل اخذ مالیات تأمین می‌شود. در صورتی که این سیاست به‌ درستی اجرا نشود، دولت ممکن است با کسری بودجه مواجه شده و ناچار به افزایش نرخ مالیات برای سایر اقشار جامعه شود.

۱. فعالیت‌های کشاورزی، روستایی و عشایری

درآمد حاصل از فعالیت‌های مستقیم تولیدی در بخش کشاورزی از مالیات معاف است. لازم به ذکر است این معافیت تنها شامل تولید کنندگان اصلی می‌شود و واسطه‌ها یا دلالان از این معافیت بهره‌مند نمی‌گردند.

۲. بخش تولیدی و معدنی

درآمد اشخاص حقوقی فعال در بخش تولید و معدن تا مدت ۵ سال معاف از مالیات است. این مدت برای واحدهایی که در مناطق کمتر توسعه ‌یافته فعالیت می‌کنند، به ۱۰ سال افزایش می‌یابد. همچنین این معافیت شامل درآمد ناشی از خدمات هتلداری، بیمارستان‌ها و مراکز اقامتی و گردشگری نیز می‌شود.

۳. فعالیت‌های آموزشی و ورزشی

درآمد حاصل از فعالیت مدارس، آموزشگاه‌های فنی‌‌وحرفه‌ای، دانشگاه‌ها، مؤسسات آموزش عالی، مراکز ورزشی و مراکز نگهداری معلولان ذهنی و جسمی، مشمول معافیت مالیاتی است.

۴. هزینه‌های درمانی

هزینه‌های درمانی پرداخت ‌شده توسط مودیان یا برای بستگان درجه ‌یک آن‌ها، در صورتی که توسط مراکز درمانی داخلی دریافت و گواهی شده باشد، از درآمد مشمول مالیات کسر می‌شود.

۵. بیمه عمر و زندگی

کلیه مبالغ پرداختی بابت بیمه عمر و زندگی از مالیات معاف هستند.

۶. صادرات

در راستای حمایت از صادرات غیر نفتی، درآمد حاصل از صادرات کالاهای غیر نفتی و محصولات کشاورزی مشمول معافیت مالیاتی است.

۷. صنایع دستی

یکی از مشاغل معاف از مالیات، حوزه صنایع دستی است. درآمد حاصل از فعالیت کارگاه‌های تولید فرش دستباف و صنایع ‌دستی و همچنین تولید کنندگان این محصولات از مالیات معاف است. هدف از این معافیت، حفظ و حمایت از هنرها و صنایع سنتی کشور است.

۸. سپرده‌های بانکی

سود حاصل از سپرده‌های بانکی متعلق به کارگران، کارمندان و بازنشستگان از پرداخت مالیات معاف است.

۹. شرکت‌های بورسی

شرکت‌هایی که سهام آن‌ها در بازار بورس پذیرفته شده است، از ۱۰ درصد معافیت مالیاتی نسبت به نرخ مالیات بر درآمد برخوردارند.

۱۰. مناطق آزاد تجاری و صنعتی

تمامی فعالیت‌های اقتصادی اشخاص حقیقی و حقوقی در مناطق آزاد تجاری و صنعتی، به مدت ۲۰ سال از پرداخت مالیات بر درآمد و دارایی معاف هستند.

۱۱. اماکن مذهبی و زیارتی

تمامی کمک‌ها، نذورات و هدایای نقدی و غیرنقدی که به اماکن مذهبی و بقاع متبرکه تحت نظارت سازمان اوقاف و امور خیریه اهدا می‌شود، از پرداخت مالیات معاف می‌باشند.

جدول معافیت مالیاتی 1404

جدول معافیت های مالیاتی ۱۴۰۴ به شرح زیر است:

شرط برخورداری از معافیت مالیاتی چیست؟

برای برخورداری از معافیت مالیاتی شرایط و ضوابط خاصی وجود دارد که ممکن است با توجه به نوع فعالیت، شخص، منبع درآمد، منطقه جغرافیایی و… تغییر کند. برخی از شرایط عمومی برای برخورداری از معافیت مالیاتی عبارتند از:

1- ارائه اظهارنامه مالیاتی: اکثر معافیت‌های مالیاتی نیازمند ارائه اظهارنامه مالیاتی منظم و به موقع هستند. اظهارنامه باید شامل اطلاعات صحیح و دقیق در مورد درآمد و هزینه‌های شما باشد. ارائه اطلاعات نادرست ممکن است منجر به مشکلات مالیاتی شود.

برای مثال در اجرای حکم تبصره (2) ماده (119) قانون برنامه پنج‌ساله پنجم طرح توسعه، برای برخورداری از معافیت مالیاتی، باید اظهارنامه مالیاتی در موعد مقرر قانونی تسلیم شود.

2- دارابودن پروانه یا مجوز از مراجع ذیربط: برخی از معافیت‌های مالیاتی به شرط داشتن پروانه یا مجوز خاص صادر شده توسط مراجع قانونی معتبر مرتبط با فعالیت شما اعمال می‌شوند. به عنوان مثال، در برخی موارد برای برخورداری از معافیت مالیاتی در حوزه کشاورزی، لازم است دارای پروانه بهره‌برداری از جهاد کشاورزی باشید.

طبق ماده 133 قانون مالیات‌های مستقیم، درآمد شرکت‌های تعاونی مصرف کارکنان موسسات دولتی و غیر دولتی از پرداخت مالیات معاف است. این معافیت به این شرط تعلق می‌گیرد که شرکت تعاونی دارای مجوز فعالیت از وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی باشد.

3- پرداخت به حساب‌های بانکی دولتی: در برخی موارد، برای برخورداری از معافیت مالیاتی، لازم است پرداخت حق‌بهره به صورت نقد، چک، سفته یا حواله به حساب‌های بانک‌های دولتی انجام شود. این اقدام برای جلوگیری از فرار مالیاتی و افزایش شفافیت در معاملات مالی است.

4- همکاری با بازرسان مالیاتی و ثبت حساب‌ها: برخی از معافیت‌های مالیاتی نیازمند همکاری با بازرسان مالیاتی و ثبت حساب‌های مالیاتی در سامانه‌های مشخص است. این اقدام به نظارت بر عملکرد مودیان و افزایش شفافیت کمک می‌کند.

برای برخورداری از معافیت مالیاتی و قرارگیری در فهرست مشاغل معاف از مالیات می بایست شرایط بالا را احراز کنید.

سقف معافیت های مالیاتی 1404

طبق قوانین و مقررات بودجه‌ای کشور، سقف معافیت‌ مالیاتی 1404 در بخش‌های مختلف درآمدی به شرح زیر اعلام شده است:

۱. معافیت مالیاتی حقوق

بر اساس مصوبات دولت، درآمد سالانه تا سقف ۱۴۴ میلیون تومان (معادل ماهانه ۱۲ میلیون تومان) شامل معافیت مالیاتی حقوق می‌شود. درآمدهای مازاد بر این سقف مشمول مالیات پلکانی مطابق با احکام قانون مالیات‌های مستقیم خواهند بود.

۲. معافیت مالیاتی خودروهای لوکس

در سال جاری، دولت اعلام کرده است که خودروهایی با ارزش کمتر از ۳ میلیارد و ۵۰۰ میلیون تومان مشمول مالیات خودروهای لوکس نمی‌شوند.

۳. معافیت مالیاتی درآمد اجاره

درآمد ناشی از اجاره تا سقف سالانه ۵۰۰ میلیون تومان از مالیات معاف است. درآمدهای اجاره‌ای بیش از این مبلغ، مشمول مالیات مطابق با نرخ‌ها و شرایط مقرر در قانون خواهند بود.

۴. سقف کلی معافیت‌ها برای اشخاص حقیقی و حقوقی

بر اساس بند (س) تبصره ۶ قانون بودجه سال ۱۴۰۴، سقف بهره‌مندی از معافیت ‌های مالیاتی برای تمام مودیان مالیاتی (به استثنای مواردی در قوانین خاص مانند قانون مالیات‌های مستقیم، قانون توسعه ابزارها و نهادهای نوین مالی، قانون تأمین مالی تولید و زیرساخت‌ها و قانون جهش تولید دانش‌بنیان) برای اشخاص حقیقی تا سقف 70 میلیارد تومان و برای اشخاص حقوقی تا سقف ۷۰۰ میلیارد تومان است.

معافیت مالیات عیدی سال 1404

در سال ۱۴۰۴ مبالغ عیدی تا سقف ۱٬۲۰۰٬۰۰۰٬۰۰۰ ریال (۱۲۰ میلیون تومان) از پرداخت مالیات معاف هستند. مبالغی که بیش از این سقف پرداخت شوند، مشمول مالیات خواهند بود و مطابق ماده ۸۵ قانون مالیات‌های مستقیم، مالیاتی بین ۱۰ تا ۳۰ درصد بر اساس میزان دریافتی عیدی محاسبه و اخذ می‌شود.

معافیت‌های مالیاتی استارت آپ ها

دولت برای حمایت از استارتاپ‌ها و کسب‌وکارهای نوپا، معافیت‌های مالیاتی و بیمه‌ای ویژه‌ای در نظر گرفته است. هدف این طرح ایجاد یک امنیت اقتصادی موقت برای این شرکت‌ها است تا بتوانند با امنیت شغلی بیشتری به رشد و توسعه خود بپردازند. این قوانین معافیت شامل موارد زیر می‌شود:

1. استارتاپ‌ها یا شرکت‌های نوپایی که فقط یک نوع محصول یا خدمت را ارائه می‌دهند، از پرداخت مالیات معاف هستند.
2. شرکت‌های نوپا برای کاهش هزینه‌های بیمه خود، می‌توانند تا دو سال کارورز یا کارآموز استخدام کنند. همکاری با کارورزان به منزله استخدام تمام ‌وقت نیست و نیازی به بیمه کردن آن‌ها توسط کارفرما نیست.
3. سهام ‌دارانی که در عین حال به عنوان کارفرما در استارتاپ فعالیت می‌کنند، نیازی به پرداخت بیمه تأمین اجتماعی برای خودشان ندارند.
4. استارتاپ‌ها می‌توانند به صورت قانونی فضاهای کار خصوصی و مشترک ایجاد کنند.
5. شرکت‌های نوپایی که کمتر از سه سال از تاریخ ثبت آن‌ها می‌گذرد، به طور کامل از پرداخت مالیات معاف هستند..

معافیت‌های مالیاتی شرکت‌های تعاونی روستایی، عشایری و کشاورزی

ماده 133 قانون مالیات‌های مستقیم به‌طور صریح اعلام می‌کند که صددرصد درآمد حاصل از فعالیت‌های صندوق حمایت از توسعه بخش کشاورزی و همچنین شرکت‌های تعاونی در حوزه‌های مختلف، از پرداخت مالیات معاف هستند. این معافیت شامل انواع تعاونی‌های زیر می‌شود:

• روستایی
• عشایری
• کشاورزی
• صیادان
• کارگری
• کارمندی
• دانشجویان
• دانش‌آموزان

و همچنین اتحادیه‌های مربوط به هر یک از این تعاونی‌ها.

یک تبصره مهم به این ماده الحاق شده است. طبق این تبصره دولت موظف است معادل مالیات درآمدی آن بخش از سود ابرازی سازمان مرکزی تعاون روستایی ایران را که مجمع عمومی برای سرمایه‌‌گذاری در شرکت‌های تعاونی روستایی تصویب کرده است، پس از دریافت و واریز به خزانه کشور مجدداً و از طریق بودجه تعیین ‌شده به این سازمان برگرداند.

معافیت مالیاتی مدارس خاص نگهداری معلولین ذهنی

ماده ۱۳۴ قانون مالیات‌های مستقیم، به موضوع معافیت مالیاتی برخی نهادهای آموزشی، ورزشی و حمایتی می‌پردازد. بر اساس این ماده قانونی، درآمدهای زیر مشمول معافیت کامل مالیاتی هستند:

1. مدارس غیرانتفاعی (ابتدایی، متوسطه، فنی ‌و حرفه‌ای)
2. آموزشگاه‌های آزاد فنی‌ و حرفه‌ای دارای مجوز رسمی
3. دانشگاه‌ها و مراکز آموزش عالی غیرانتفاعی
4. مهدکودک‌های مناطق محروم و روستایی
5. مؤسسات نگهداری معلولین ذهنی و حرکتی
6. باشگاه‌ها و مؤسسات ورزشی

معافیت‌های مالیاتی بیمه عمر در قانون

ماده ۱۳۶ قانون مالیات‌های مستقیم بیان می‌کند که مبالغ پرداخت ‌شده بابت بیمه عمر که از سوی مؤسسات بیمه و طبق قراردادهای رسمی به ذی‌نفع پرداخت می‌شوند، از پرداخت مالیات معاف هستند.

معافیت مالیاتی درمانی افراد در خانواده‌ها

ماده 137 قانون مالیات‌های مستقیم به صراحت به موضوع معافیت مالیاتی هزینه‌های درمانی و برخی حق ‌بیمه‌ها می‌پردازد. این ماده به مودیان مالیاتی امکان می‌دهد تا بخشی از مخارج درمانی خود و افراد تحت تکفلشان را از درآمد مشمول مالیات خود کسر کنند و در نتیجه مالیات کمتری بپردازند. شما می‌توانید هزینه‌های درمانی خود و همچنین همسر، فرزندان، پدر، مادر، برادر و خواهر تحت تکفل را مشروط بر رعایت موارد زیر، از مالیات کسر کنید:

1. اگر درمان در ایران صورت گرفته باشد، باید مؤسسه درمانی یا پزشک معالج، دریافت وجه را گواهی کند. این گواهی باید مورد تأیید وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی باشد.
2. در صورتی که به دلیل فقدان امکانات لازم برای معالجه در ایران و با تأیید وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی، درمان در خارج از کشور انجام شده باشد، هزینه‌های مربوطه قابل کسر هستند. در این حالت، پرداخت هزینه باید به گواهی مقامات رسمی جمهوری اسلامی ایران در کشور محل معالجه یا وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی برسد.
3. حق‌ بیمه پرداختی توسط هر شخص حقیقی به مؤسسات بیمه ایرانی، بابت بیمه عمر و بیمه‌های درمانی نیز از درآمد مشمول مالیات او کسر می‌شود. این بند شامل بیمه عمر نیز می‌شود. اما توجه داشته باشید که بیمه‌ عمر و زندگی مشمول مالیات بر ارزش افزوده هستند.
4. برای بیماران صعب‌‌العلاج، علاوه بر هزینه‌های درمانی ذکر شده، هزینه‌های مراقبت و توان ‌بخشی آن‌ها نیز قابل کسر از درآمد مشمول مالیات خود بیمار یا شخصی که تکفل او را بر عهده دارد می‌باشد.

قانون معافیت‌های مالیاتی اماکن زیارتی و مذهبی

ماده 139 قانون مالیات‌های مستقیم، معافیت‌های مالیاتی گسترده‌ای را برای انواع نهادها و فعالیت‌های مذهبی، خیریه، آموزشی، درمانی و فرهنگی درنظر گرفته است. این معافیت‌ها با هدف حمایت از امور عام‌‌المنفعه و توسعه اجتماعی در کشور وضع شده‌اند. بر اساس این ماده، درآمدها و کمک‌های دریافتی (اعم از نقدی و غیرنقدی) اشخاص زیر از مالیات معاف هستند:

• الف) اماكن متبركه و نهادهای مذهبی شامل آستان‌های مقدس (مانند آستان قدس رضوی، حضرت عبدالعظیم الحسنی، حضرت معصومه، شاه‌ چراغ و امام خمینی (ره))، مساجد، حسینیه‌ها، تکایا و سایر بقاع متبرکه با تشخیص سازمان اوقاف معاف از مالیات هستند. همچنین درآمد مدارس علوم اسلامی با تشخیص شورای مدیریت حوزه علمیه قم نیز مشمول این معافیت است.
• ب) کمک‌ها و هدایای نقدی و غیرنقدی اعطا شده به سازمان هلال ‌احمر جمهوری اسلامی ایران از مالیات معاف می‌باشند.
• ج) کمک‌ها، هدایای نقدی و غیرنقدی دریافتی صندوق‌های بازنشستگی، سازمان بیمه خدمات درمانی و سازمان تأمین اجتماعی، همچنین حق بیمه و بازنشستگی سهم کارکنان و کارفرمایان و جریمه‌های مربوطه، از مالیات معاف‌اند.
• د) کمک‌ها و هدایای نقدی و غیرنقدی اعطا شده به مدارس علوم اسلامی مشمول معافیت مالیاتی هستند. تشخیص این مدارس بر عهده شورای مدیریت حوزه علمیه قم می‌باشد.
• ه) نهادهای انقلاب اسلامی نیز از معافیت مالیاتی در خصوص کمک‌ها و هدایای نقدی و غیرنقدی بهره‌مندند. تشخیص این نهادها با هیئت وزیران است.
• و) آن بخش از درآمد صندوق عمران موقوفات کشور که صرف عمران و آبادانی موقوفات شود، از مالیات معاف خواهد بود.
• ز) درآمدهای حاصل از وجوه بریه ولی‌فقیه، خمس و زکات مشمول مالیات نیستند.
• ح) بخشی از درآمد موقوفات عام که طبق موازین شرعی صرف امور مذهبی، فرهنگی، علمی، آموزشی، بهداشتی، ساخت و نگهداری اماکن مذهبی، کمک‌های تحصیلی، امور خیریه، امدادرسانی به آسیب‌ دیدگان حوادث طبیعی یا سایر امور عام‌المنفعه شود، به شرط تأیید هزینه‌ها توسط سازمان اوقاف و امور خیریه، از مالیات معاف است.
• ط) مؤسسات خیریه و عام‌المنفعه ثبت ‌شده که درآمد و هزینه‌های آن‌ها مطابق بند (ح) صرف شود و تحت نظارت سازمان امور مالیاتی کشور باشند، از معافیت مالیاتی برخوردارند.
• ی) کمک‌ها، هدایای نقدی و غیرنقدی و حق عضویت اعضای مجامع حرفه‌ای، احزاب، انجمن‌ها و تشکل‌های غیردولتی دارای مجوز رسمی، و نیز وجوه کسر شده از درآمد یا دستمزد اعضای آن‌ها که طبق مقررات به حساب این نهادها واریز می‌شود، مشمول معافیت مالیاتی هستند.
• ک) موقوفات، کمک‌ها و هدایای نقدی و غیرنقدی انجمن‌ها و هیئت‌های مذهبی متعلق به اقلیت‌های دینی رسمی کشور، در صورت تصویب رسمیت آن‌ها از سوی وزارت کشور، از مالیات معاف می‌باشند.
• ل) فعالیت‌های انتشاراتی، مطبوعاتی، فرهنگی و هنری دارای مجوز از وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی از مالیات معاف هستند.

این ماده از قانون مالیات‌های مستقیم شامل تبصره‌هایی نیز است که در ادامه به آن می‌پردازیم:

• تبصره ۱: درآمدهای غیرانتفاعی حاصل از فعالیت‌هایی مانند برگزاری دوره‌های آموزشی، سمینارها، چاپ کتاب و نشریه که در چارچوب اساسنامه نهادهای مشمول این ماده انجام می‌شوند و مورد نظارت سازمان امور مالیاتی کشور قرار دارند، از مالیات معاف می‌باشند.
• تبصره ۲: حکم تبصره (۲) ماده (۲) قانون مالیات‌ها نیز در مورد درآمدهای مشمول مالیات اشخاص موضوع این ماده اجرا می‌شود.
• تبصره ۳: آیین ‌نامه اجرایی این ماده توسط سازمان امور مالیاتی کشور تهیه و با پیشنهاد وزارت امور اقتصادی و دارایی به تصویب هیئت وزیران خواهد رسید.
• تبصره ۴: در مواردی که بنا به مجوز حضرت امام خمینی (ره) یا مقام معظم رهبری فعالیت‌هایی مشمول این ماده باشند، تشخیص و اجرای آن‌ها بر اساس نظر مقام معظم رهبری انجام خواهد شد.

جمع بندی

همانطور که گفته شد، دولت از معافیت‌های مالیاتی برای حمایت از بخش‌های مختلف اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی و آموزشی کشور استفاده می‌کند. معافیت جرایم مالی ضمن کاهش فشار مالی بر اقشار خاص و کسب‌ و کارهای نوپا، به رونق اقتصادی، گسترش عدالت اجتماعی و تحقق اهداف توسعه‌ای کمک می‌کند. دانستن اینکه معافیت مالیاتی یعنی چه، انواع معافیت‌ها، سقف‌های مقرر در سال ۱۴۰۴ و شرایط بهره‌مندی از آن‌ها، برای فعالان اقتصادی، کارآفرینان و اقشار مختلف جامعه اهمیت ویژه‌ای دارد تا بتوانند در چارچوب قانون، از این مزایا بهره‌مند شوند.